GRONINGEN (ADP) – De zes mannen die verdacht worden van het naar Nederland smokkelen van tientallen asielzoekers uit Moldavië in de periode van april tot eind november 2019 moeten door de uitbraak van het coronavirus langer op hun proces wachten.
Dinsdag zouden hun zaken worden behandeld tijdens de themazitting ‘Mensensmokkel Ter Apel’. Door de coronacrisis zijn vanaf die dag alle rechtbanken en gerechtsgebouwen voor langere tijd gesloten. Alleen urgente zaken worden afgehandeld en de rest is uitgesteld. Zo ook deze mensensmokkelzaken.
Nog één verdachte vast
Van de zes mannen zaten nog twee Russen van 31 en 34 jaar vast. De zaken gingen niet door, maar de rechter besliste wel dat de 31-jarige op vrije voeten mocht. Als hij langer vast zou zitten, zou het voorarrest langer kunnen duren dan de eventuele straf die hij krijgt.
De 34-jarige blijft wel vast, hij wordt beschuldigd van meer smokkelzaken; vier in het totaal. Ook wordt hem poging tot zware mishandeling verweten. Hij vervoerde negentien personen in een bus die geschikt is voor acht passagiers.
Mensen op provisorisch ingebouwde bank
Hij vervoerde de mensen, waaronder een baby van ongeveer vier maanden oud, op een provisorisch ingebouwde bank die niet goed was bevestigd. In de bus was één veiligheidsgordel en die was voor de chauffeur, de verdachte.
,,Al met al een zorgelijke situatie die in zijn essentie raakt aan de problematiek van mensensmokkel en de omstandigheden waaronder de transporten plaats vinden”, zegt Sierd Eijzenga. Hij is officier van justitie en gespecialiseerd in mensenhandel- en mensensmokkelzaken.
Toestroom van asielzoekende Moldaviërs
Sinds de zomer van 2018 is een toestroom van asielzoekende Moldaviërs in Nederland te zien. In 2014 deden slechts vijf Moldaviërs een asielverzoek. In 2019 waren het er 1207.
Een groot deel werd naar het asielzoekerscentrum in Ter Apel gebracht. Gepropt in ondeugdelijke busjes en zelfs een knalgele touringcar stopte in november vijfhonderd meter voor de poort van dit centrum. Daaruit stapten 54 Moldaviërs die vervolgens de laatste meters zelf moesten lopen. Niemand had geldige reispapieren bij zich.
Europees Arrestatiebevel
De bestuurder en bijrijder van de bus, twee mannen van 50 en 57 jaar uit Moldavië, werden aangehouden op verdenking van mensensmokkel. De rechtbank liet de mannen in december weer vrij.
Het Openbaar Ministerie (OM) ging tegen dit besluit in hoger beroep. Het gerechtshof draaide de beslissing van de rechtbank terug, maar de mannen waren Nederland al uit.
Het OM bracht een Europees Arrestatiebevel uit en één van de mannen zit weer vast in de Oekraïne en is om zijn uitlevering gevraagd. Ook om deze reden ging de zaken van deze twee, los van het coronavirus, dinsdag niet door.
Twee verdachten in andere zaken, die eerder in vrijheid waren gesteld, hadden afgelopen dinsdag in Groningen willen verschijnen. Zij werden vanwege het coronavirus bij de grens teruggestuurd.
Geluk beproeven in Nederland
De oorzaak van de plotselinge toename van asielzoekers uit Moldavië valt lastig te duiden, zegt Eijzenga. ,,Maar het lijkt erop alsof men hier, in Nederland, z’n geluk wil beproeven. Uit de verklaringen van betrokkenen volgt dat Nederland positief staat aangeschreven met het oog op de faciliteiten alhier en de opvang in het algemeen.”
Moldavië bungelt al jaren onder aan de lijst van Europese landen als het gaat om inkomen per hoofd van de bevolking. De migranten die in Ter Apel aankwamen zeiden destijds tegen de media dat zij in hun land geen werk of een uitkering hadden. Ze hoopten in Nederland op een beter leven voor hun gezin.
Groepsreizen richting kansloze asielprocedure
Moldavië mag dan een arm en corrupt land zijn, het is geen oorlogsgebied. Mogelijk komt de animo voor groepsreizen richting een kansloze asielprocedure voort uit de rooskleurige voorstelling die mensensmokkelaars van Nederland maken.
Volgens Eijzenga ondermijnt mensensmokkel ook het maatschappelijk draagvlak voor de opvang van asielzoekers. ,,Het maakt een ernstige inbreuk op de rechtsorde en het overheidsbeleid dat ziet op de bestrijding van illegaal verblijf en de illegale toegang tot Nederland en andere Europese landen”.
Mensenhandel ligt op de loer
De kans bestaat dat deze personen in een illegaal circuit belanden en juist daar ligt mensenhandel op de loer zoals seksuele, maar ook criminele uitbuiting, zegt Eijzenga. Het merendeel van de zes verdachten zegt niet schuldig te zijn aan mensensmokkel. Of was niet bewust van de schadelijkheid hiervan. Maar ook het winstbejag door de personen te laten betalen voor het vervoer, komt voorbij.
In deze mensensmokkelzaken is op meerdere fronten informatie gedeeld en intensief samengewerkt, ook in internationaal verband, zegt Eijzenga. Belangrijke informatie uit het buitenland kon zo worden vergaard om te gebruiken in dit strafproces.
Afname toestroom
Na de aanhoudingen eind 2019 lijkt de toestroom van Moldavische asielzoekers te zijn afgenomen. Op 31 oktober werd nog een mensensmokkelaar uit dat land in Nederland veroordeeld tot anderhalf jaar cel. Er loopt geen hoger beroep, die straf is definitief.
Door de coronacirisis staat het verloop van vele rechtszaken voorlopig op losse schroeven. Daardoor is het volstrekt onduidelijk wanneer de inhoudelijke behandelingen van de zaken weer worden opgepakt.
