De advocaten van de acht mannen die verdacht worden van het opzetten van een drugslijn tussen Emmen en Brazilië en het Openbaar Ministerie (OM) gaan samen onderzoeken hoe deze strafzaken versneld kunnen worden afgedaan. Het strafproces gaat anders mogelijk jaren duren. Die bijzondere ontwikkeling kwam vandaag naar buiten tijdens een regiezitting in Assen.
De rechters voelden zich door dit voorstel overvallen, zei de voorzitter van de rechtbank. Tijdens de zitting van vandaag konden de advocaten onderzoekswensen indienen, zoals het horen van vele getuigen. De advocaten gaven aan in elk geval de medeverdachten als getuigen te willen horen in elkaars zaken. Ook willen ze iemand in Brazilië horen, die mogelijk betrokken is geweest.
Dat laatste wordt wel heel erg moeilijk, zei de officier van justitie. Die man moet eerst worden gevonden.
Verstopt in zakken zout
De acht verdachten uit onder meer Emmen, Utrecht, Amsterdam worden verdacht van deelname aan een criminele organisatie, poging tot importeren van cocaïne in zoutzakken en metaal en van witwassen. Ze zouden contacten hebben gehad met leveranciers van coke in Zuid-Amerika. De groep kwam via een ander drugsonderzoek in 2018 bij justitie in beeld. De politie luisterde hen af en uit de gesprekken zou blijken dat zij bezig waren met het verschepen van cocaïne, verstopt in zakken zout.
In een haven in Brazilië stond in september 2019 een zoutlading met 71 kilo coke klaar voor verzending. De lading werd onderschept. Vervolgens smeedden de mannen, volgens justitie, plannen om coke te verschepen in een lading oud ijzer en metaal. In mei dit jaar vielen agenten woningen en panden binnen op zes locaties en werden zeven verdachten opgepakt. De achtste zat al in de gevangenis vanwege een ander vergrijp.
‘Eenmalige deal’
Alle verdachten zijn inmiddels vrijgelaten uit voorarrest. Eén van hen, een 38-jarige man uit Hilversum, houdt zich ergens schuil in het buitenland. Hij staat in Europa op de signaleringslijst.
Alle verdachten bekennen een klein deel van de beschuldigingen. Twee Emmenaren (49 en 53 jaar) verklaarden op een eerdere zitting dat zij zich eenmaal hebben laten meeslepen in een cocaïnedeal. Ze investeerden naar eigen zeggen voor een goede vriend uit Duitsland. Maar die kan dit niet bevestigen, hij is overleden.
Onderhandelen
Het OM en de advocaten gaan met elkaar in gesprek over het procesverloop en de strafmaat. Dit kan door de verdenkingen nog eens goed onder de loep te nemen en waar mogelijk, de aanklacht af te zwakken. Dit is inmiddels in de loop van het onderzoek al eerder gebeurd. De Emmenaren werden aanvankelijk verdacht van leiding geven aan een criminele organisatie. Dit is afgezwakt naar deelname aan die organisatie, een lichter vergrijp. Bij sommige verdachten is witwassen uit de aanklacht geschrapt.
Dit onderhandelen tussen justitie en advocaten vóór het inhoudelijke proces is bijzonder. Het komt niet veel voor in ons land. Onderdeel van de afspraken is ook het afzien van een hoger beroep, als het vonnis overeenkomt met deze verwachtingen. Het mes snijdt dan aan twee kanten: de verdachten weten sneller waar zij aan toe zijn en er wordt flink bespaard op kostbare zittingstijd. Komen de procespartijen tot een deal, dan is het aan de rechter of die doorgaat of dat er toch een ‘gewone’ rechtszaak volgt.
Vrijdag verder
“Deze zaak leent zich hiervoor, omdat hiermee geen slachtoffers zijn gemoeid”, zei de officier van justitie. Hij benadrukte dat de rechter uiteindelijk beslist. Vandaag stonden vijf verdachten op het lijstje om naar de korte zitting te komen. Alleen de 49-jarige Emmenaar verscheen. Vrijdag verschijnen nog eens drie Emmenaren voor de rechtbank. Die beslist dezelfde dag ook over alle onderzoekswensen. Dat gebeurt voor het geval dat er geen deal komt, om ook dan de vaart in het proces te houden.
Naar Amerikaans voorbeeld
Het maken van afspraken, voordat een zaak inhoudelijk wordt behandeld, is gangbaar in de Verenigde Staten. Het juridische systeem in de VS is gebaseerd op common law. De uitspraken van vergelijkbare strafzaken (jurisprudentie) zijn leidend. Nederland volgt het civil law: daarbij wordt uitgegaan van de wetgeving en rechtsvorming die in wetboeken zijn vastgelegd.
