ASSEN (ADP) – Het Nederlands Instituut voor Forensische psychiatrie en psychologie (NIFP) is niet in staat de rechters tijdig te voorzien van pro Justitia rapportages. Die worden opgemaakt, wanneer er wordt vermoed dat de verdachte kampt met psychische stoornissen. De rechtszaken worden noodgedwongen uitgesteld. De rapportages laten soms een half jaar op zich wachten.
,,Uitermate hinderlijk”, zei rechter Herman Fransen onlangs tijdens een zitting van een 33-jarige man uit Emmen. Die wordt verdacht van brandstichting in een appartementencomplex in de wijk Angelslo. Mogelijk kampt de man met psychische aandoeningen, waardoor de brandstichting hem in verminderde mate kan worden aangerekend. Om dit vast te stellen is een rapportage naar een mogelijke psychische stoornis nodig.
Onnodig lang in voorarrest
,,Zo erg al nu hebben we nog nooit meegemaakt”, zei rechter Fransen toen hij om deze reden de zaak van de Emmenaar moest uitstellen. ,,Vanwege organisatorische redenen blijven mensen onnodig lang in voorarrest”. Ook de advocaat van deze verdachte reageerde ontstemd: ,,Een behandeling is waarschijnlijk hoognodig, maar nu gebeurt er niets”. Meerdere zaken zijn om die reden uitgesteld.
Vinger aan de pols
Op 23 december uitte een andere rechter zijn zorgen of de zaak van een 38-jarige man uit Hoogeveen eind februari wel door kan gaan, want het wachten is op de rapportage van het NIFP. De man wordt brandstichting in zijn woning aan de Helios verweten. De rechter drukte de officier van justitie op het hart ‘vinger aan de pols te houden om te voorkomen dat de zaak moet worden uitgesteld’.
Te kort aan rapporteurs
Het NIFP adviseert of een onderzoek nodig is en in welke vorm. Het instituut zorgt ervoor dat een psychiater, of ook een psycholoog, de verdachte in de cel of elders onderzoekt en een rapport opstelt. Het instituut kampt met een te kort aan rapporteurs, erkent een woordvoerster van het NIFP. ,,De schaarste aan psychiaters en GZ-psychologen is de laatste jaren alleen maar toegenomen”. Hierdoor is het niet mogelijk om de rapportages tijdig aan te leveren.
Tijdelijke maatregel
Het NIFP informeerde afgelopen zomer het Openbaar Ministerie (OM), de Rechtspraak en het ministerie van Justitie en Veiligheid over de problemen in het aanleveren van pro Justitia rapportages. Een tijdelijke maatregel moet voorkomen dat de strafrechtketen verder verstopt raakt. Deze maatregel houdt in dat het NIFP in overleg met het OM bepaalt welke zaken van verdachten die in voorarrest zitten met voorrang worden opgepakt.
Extra pilot
Daarnaast spant het NIFP zich extra in om meer pro Justitiarapporteurs aan te trekken. Om de wachtlijst verder in te laten lopen wordt voor de mensen die verdacht worden van minder zware delicten een pilot gestart met verkorte rapportages. In dit geval gaat het om een monodisciplinair onderzoek waarbij de verdachte door alleen een psychiater of een psycholoog wordt onderzocht.
OM: ‘Geen commentaar’
Het OM wil niets zeggen over de voorrangsregel, de pilot en het effect hiervan. ,, Het probleem ligt bij het NIFP. Wij voelen niet de behoefte hier iets over te zeggen”, zegt een woordvoerster van het OM. Strafrechtadvocaat Judith Kwakman kan hier wel wat over zeggen: ,,Het is inderdaad voor onze cliënten erg vervelend dat rapportages lang op zich laten wachten. Wanneer een verdachte in voorarrest zit betekent dit dat die inderdaad langer vast blijft zitten”.
Half jaar wachttijd
De verdachten die niet meer in voorarrest zitten en wel onderzocht moeten worden, moeten soms een half jaar op dit rapport wachten, zegt Kwakman. De pilot met de verkorte rapportages is volgens Kwakman nog niet begonnen. Bovendien is de inhoud hiervan nog niet volledig met de advocatuur gedeeld.
Serieus probleem
Het te kort aan rapporteurs is een serieus probleem, blijkt uit diverse reacties binnen en buiten de rechtszalen. De rapporten over de geestelijke gesteldheid van de verdachten zijn nodig voor de eventuele straf, die opgelegd moet worden. Kwakman: ,,Want als er twijfels zijn over de diagnostiek of toerekeningsvatbaarheid, dan moet dat goed worden onderzocht. Ongeacht de achterstand”.
