De maatregelen die nodig zijn om de verspreiding van het coronavirus in te dammen, hebben ook grote gevolgen voor de rechtspraak. Alleen zeer urgente rechtszaken gaan door via een video- en telefoonverbinding.
Er zitten haken en ogen aan deze werkwijze, vindt advocaat Hugo Pellinkhof uit Assen. Het fysieke contact is belangrijk voor een vertrouwensopbouw, zegt de raadsman. “Per telefoon lukt dit niet en je stuit op misverstanden. De kwaliteit van de rechtshulp is in het geding.” Advocaten mogen voorlopig niet meer bij verdachten in de gevangenis op bezoek, om een strafdossier door te nemen. Ook dit gaat telefonisch. In zo’n bijzondere periode moet je roeien met de riemen die je hebt. De gezondheid staat tenslotte voorop, vindt Pellinkhof.
Veel telefonisch
Het horen van verdachten door de rechtbank, maar ook van patiënten in verband met een psychiatrische dwangopname, verloopt telefonisch. Dit gaat niet altijd soepel, weet advocaat Bennie Werink uit Groningen. Want wat als de patiënt doof blijkt te zijn? Werink: “Een verpleger schreef wat vragen voor hem op, zodat de patiënt toch nog iets kon vertellen over wat hij ervan vond. Je kunt je afvragen in hoeverre hier sprake is van het horen van de patiënt.” Volgens advocaat Judith Kwakman uit Hoogeveen worden veel zaken momenteel schriftelijk afgedaan. “Van de advocaat wordt gevraagd schriftelijk te ‘pleiten’. De interactie ontbreekt en als de rechters het verkeerd hebben begrepen, kun je dit niet verduidelijken.” zegt Kwakman.
Weinig vet op botten van de sociaal advocaat
Het noodgedwongen uitstellen van strafzaken is voor de meeste advocaten een financiële ramp. Geen zaken op de rol betekent geen inkomen, terwijl de vaste lasten door lopen. De advocaten vrezen voor liquiditeitsproblemen voor de sociale advocatuur. Voor zaken waarin sprake is van gefinancierde rechtsbijstand betekent dit, kort gezegd, dat pas na een inhoudelijke zitting en einduitspraak kan worden gedeclareerd. “Door deze situatie verwachten wij een terugloop van 50 tot 80 procent in de omzet”, zegt Werink. De Raad voor Rechtsbijstand (RvR) is hier inmiddels op ingesprongen. Sociaal advocaten kunnen op korte termijn gebruik maken van een voorschotregeling, die nog moet worden uitgewerkt. Ook schriftelijke zittingen kunnen nu bijvoorbeeld worden gedeclareerd.
Bijna nihil
Advocaat Ronald Knegt uit Assen rekent voor hoe nijpend de situatie is. “Wij zijn een kantoor waar vijf advocaten en drie personen voor ondersteuning werkzaam zijn. Ons kantoor behandelt voor het overgrote deel zaken op basis van gefinancierde bijstand. Deze week stonden vijftien zittingen door heel Nederland gepland. Van deze zitting gaat slechts één zaak schriftelijk of telefonisch door. Van de overige veertien zaken kan geen vergoeding worden aangevraagd. De inkomsten uit pro-deozaken zijn gedaald naar (bijna) nul, terwijl alle kosten gewoon doorlopen.”
De sociale advocatuur zat al in zwaar weer vanwege jarenlange bezuinigingen, maar dit lijkt toch het laatste zetje te zijn. Ondanks de voorschotregeling van de RvR en het uitstel van betalingen van de belasting. Dit biedt volgens advocaat Judith Kwakman even soelaas, maar is enkel uitstel en geen afstel.
